Bir Sağlık Kuruluşuna, Sağlık Hizmeti Almak İçin Başvurduğunuzda;
HAKLARINIZ
İnsan,
sadece insan olmasından dolayı doğuştan bazı hakları kazanarak dünyaya
adımını atmaktadır. Hak kavramı evrensel bir kavramdır. Kısaca hak;
‘hukuk kurallarının kişilere tanıdığı yetki’ olarak tanımlanabilir.
İnsan
hakları ilk kez 1215 yılında İngiltere’de tanınmıştır. Resmi olarak 18.
yüzyıl sonlarında Amerikan Haklar Bildirgesi ve 1789 Fransız İnsan ve
Vatandaş Hakları Evrensel Bildirgesi yayımlanmıştır. Birleşmiş
Milletlerin kurulmasıyla insan hakları evrensel hale geldi. İnsan
Hakları Evrensel Beyannamesi yayınlandı. Buna göre; herkesin özgür,
onurlu, hakları bakımından eşit oldukları belirtilmektedir.
İnsan
haklarını kısaca; tüm insanların her açıdan doğuştan eşit ve özgür
olması diye tarif etmek mümkündür. Söz konusu bu özgürlük, başkalarının
haklarına saygılı olmak ve bu hakları çiğnememe zorunluluğu ile
dengelenmiştir. Çeşitli insan hakları bulunmaktadır. Hasta hakları da
temel insan haklarından birisidir.
1) Hizmetten genel olarak faydalanma:
Adalet
ve Hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlık hizmetlerinden faydalanma.
Irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, felsefi inanç, ekonomik ve sosyal
durumları dikkate alınmadan hizmet alma hakkı vardır.
2) Bilgilendirme ve bilgi isteme:
Her
türlü sağlık hizmetinin ve imkânının neler olduğunu öğrenmeye ve sağlık
durumu ile ilgili her türlü bilgiyi sözlü veya yazılı isteme hakkı
vardır.
3) Sağlık kuruluşunu ve personelini, seçme ve değiştirme:
Sağlık
kuruluşunu seçmeye, değiştirmeye ve seçtiği sağlık tesisinde verilen
sağlık hizmetlerinden faydalanmaya, sağlık hizmeti verecek vermekte olan
tabiplerin ve diğer sağlık çalışanlarının kimliklerini, görev ve
unvanlarını öğrenmeye seçme ve değiştirmeye hakkı vardır.
4) Mahremiyet:
Gizliliğe uygun bir ortamda her türlü sağlık hizmeti almaya hakları vardır.
5) Reddetme, durdurma ve rıza:
Tedaviyi
reddetmeye, durdurulmasını istemeye, tıbbi müdahalelerde rızasının
alınmasına ve rıza çerçevesinde hizmetten faydalanmaya hakkı vardır.
6) Güvenlik:
Sağlık hizmetini güvenli bir ortamda almaya,
7) Dini vecibeleri yerine getirebilme:
Sağlık tesisinin imkânları ölçüsünde ve idarece alınan tedbirler çerçevesinde, dini vecibelerini yerine getirmeye hakkı vardır.
8) İnsani değerlere saygı gösterilmesi, saygınlık görme ve rahatlık:
Saygı,
itina ve ihtimam gösterilerek, güler yüzlü, nazik, şefkatli bir
ortamda, her türlü hijyenik şartlar sağlanmış gürültülü ve rahatsız
edici bütün etkenler giderilmiş bir sağlık hizmeti almaya hakkı vardır.
9) Ziyaret ve refakatçi bulundurma:
Sağlık
tesislerince belirlenen usül ve esaslar çerçevesinde ziyaretçi kabul
etmeye ve mevzuatın ve sağlık tesisinin imkânları ölçüsünde ve hekimin
uygun görmesi halinde refakatçi bulundurmaya hakkı vardır
10) Müracaat, şikâyet ve dava hakkı:
Haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü başvuru, şikâyet ve dava hakkını kullanmaya hakkı vardır.
SORUMLULUKLARINIZ
Son
dönemde hasta haklarının yanında bir de “Hasta Sorumluluğu” kavramı
ortaya çıkmıştır. Henüz bu kavramın, içeriği ve kapsamı ortaya
konmamıştır. Ancak genel olarak, hastanın bir sağlık kuruluşuna
başvurmadan ve başvurduktan sonraki süreçte yerine getirmesi gereken
ödev ve yükümlülüklerdir diye tarif edilebilir. Hastanın
sorumluluklarını boyutlandırmamız mümkündür. Kısaca maddeler halinde
sıralayabiliriz:
1. Genel Sorumluluklar
1.1. Kişiler kendi sağlığına dikkat etmek için elinden geleni yapmalı ve sağlıklı bir yaşam için verilen tavsiyelere uymalıdır.
1.2. Kişi uygunsa kan verebilir ya da organ bağışında bulunabilir.
1.3. Basit durumlarda kişiler kendi bakımlarını yapmalıdır.
2. Sosyal Güvenlik Durumu
2.1.Hasta; sağlık, sosyal güvenlik ve kişisel bilgilerindeki değişiklikleri zamanında bildirmek durumundadır.
2.2.Hasta; sağlık karnesinin (Bağ-Kur, Yeşil Kart gibi) vizesini zamanında yaptırmak zorundadır.
3. Sağlık Çalışanlarını Bilgilendirme
3.1.Hasta;
yakınmalarını, daha önce geçirdiği hastalıkları, yatarak herhangi bir
tedavi görüp görmediğini, eğer varsa halen kullandığı ilaçları ve tüm
sağlığıyla ilgili bilgileri tam, eksiksiz vermelidir.
4. Hastane Kurallarına Uyma
4.1. Hasta; başvurduğu sağlık kuruluşunun kural ve uygulamalarına uymalıdır.
4.1.Hasta sağlık Bakanlığı ve diğer sosyal güvenlik kurumlarınca belirlenen sevk zincirine uymalıdır.
4.2.Hastanın; tedavi, bakım ve rehabilitasyon sürecince sağlık çalışanları ile işbirliği içinde olması beklenir.
4.3.Hasta;
randevulu hizmet veren bir sağlık tesisinden yararlanıyorsa randevunun
tarih ve saatine uyması ve değişiklikleri ilgili yere bildirmesi
gerekir.
4.4. Hasta; hastane personelinin, diğer hastaların ve ziyaretçilerin haklarına saygı göstermelidir.
4.5. Hasta; hastane malzemelerine verdiği zararları karşılamak zorundadır.
5. Tedavisi İle İlgili Önerilere Uyma
5.1.Hasta; tedavisi ve ilaçlarla ilgili tavsiyeleri dikkatle dinlemeli ve anlayamadığı yerleri sormalıdır.
5.2.Hastanın; tedavisiyle ilgili önerilere uyum sağlayamama durumu söz konusu ise bunu sağlık çalışanına bildirmesi gerekir.
5.3.Hasta sağlık bakım ve taburculuk sonrası bakım planını beklendiği gibi doğru anlayıp anlamadığını belirtmesi gerekir.
5.4.Hasta; uygulanacak tedaviyi reddetmesi veya önerilere uymamasından dolayı doğacak sonuçlardan kendisi sorumludur.
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete, Tarih: 01.08.1998; Sayı: 23420
BİRİNCİ BÖLÜMAmaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler
Amaç
Madde 1- Bu
Yönetmelik; temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki
yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer
mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen "hasta
hakları"nı somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum
ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti
verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin "hasta
hakları"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve
gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usül
ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.
Kapsam
Madde 2- Bu
Yönetmelik; sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve
kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda veya bunların dışında hizmete
katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma
hakkını haiz olan bütün fertleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- (Değişik:RG-8/5/2014-28993)
Bu
Yönetmelik; 15/5/1987 tarihli ve 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel
Kanununa ve 11/10/2011 tarihli ve 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı
Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararnamenin 8 nci ve 40 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelik'te geçen deyimlerden;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığı'nı,
b) Hasta: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan kimseyi,
c)
Personel: Hizmetin, resmi veya özel sağlık kurumlarında ve
kuruluşlarında veya serbest olarak sunulmasına bakılmaksızın, sağlık
hizmetinin verilmesine iştirak eden bütün sağlık meslekleri mensuplarını
ve sağlık meslekleri mensubu olmasa bile sağlık hizmetinin verilmesine
sorumlu olarak iştirak eden kimseleri,
d) (Değişik:RG-8/5/2014-28994) Sağlık
kurum ve kuruluşu: Sağlık hizmeti verilen kamu veya özel bütün kurum ve
kuruluşları ile tababet icra edilen bütün yerleri,
e)
Hasta hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan
fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T.C.
Anayasası, milletlerarası andlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile
teminat altına alınmış bulunan haklarını,
f) (Ek:RG-8/5/2014-28994) Yeterlik:
Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı,
sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde
davranma yeteneğinden yoksun olmayan onay verenin önerilen tıbbi
müdahalede karşılaşabileceği ya da reddettiğinde doğabilecek sonuçları
makul bir şekilde anlama ve değerlendirme yeteneğine sahip olma halini,
g) (Ek:RG-8/5/2014-28994) Tıbbi
müdahale: Tıp mesleğini icraya yetkili kişiler tarafından uygulanan,
sağlığı koruma, hastalıkların teşhis ve tedavisi için ilgili meslekî
yükümlülükler ve standartlara uygun olarak tıbbın sınırları içinde
gerçekleştirilen fizikî ve ruhî girişimi,
ğ) (Ek:RG-8/5/2014-28994) Bilgilendirme:
Yapılması planlanan her türlü tıbbi müdahale öncesinde müdahaleyi
gerçekleştirecek sağlık meslek mensubu tarafından kişiye gerekli
bilginin verilmesini,
h) (Ek:RG-8/5/2014-28994) Rıza: Kişinin tıbbi müdahaleyi serbest iradesiyle ve bilgilendirilmiş olarak kabul etmesini,
ifade eder.
İlkeler
Madde 5- Sağlık hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki ilkelere uyulması şarttır:
a)
Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama
hakkının, en temel insan hakkı olduğu, hizmetin her safhasında daima
gözönünde bulundurulur.
b)
Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkını
haiz olduğu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan kaldırmak
yetkisinin olmadığı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.
c)
Sağlık hizmetinin verilmesinde, hastaların, ırk, dil, din ve mezhep,
cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları
ile sair farklılıkları dikkate alınamaz. Sağlık hizmetleri, herkesin
kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir.
d)
Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası
olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına
dokunulamaz.
e) Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz.
f)
Kanun ile müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar dışında,
hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
İKİNCİ BÖLÜM
Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Madde 6- Hasta,
adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın teşvik
edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetleri de dahil
olmak üzere, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma
hakkına sahiptir. Bu hak, sağlık hizmeti veren bütün kurum ve
kuruluşlar ile sağlık hizmetinde görev alan personelin adalet ve
hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir.
Bilgi İsteme
Madde 7- Hasta,
sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi
isteyebilir. Bu hak, hangi sağlık kuruluşundan hangi şartlara göre
faydalanılabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen
her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu ve müracaat edilen kuruluşta
verilen sağlık hizmetlerinden faydalanma usulüne öğrenme haklarını da
kapsar.
Bütün
sağlık kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca
bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu
birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete
sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan
birimlere kolayca ulaşabilmesini temin etmek üzere, kuruluşun uygun
yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi
tedbirleri almak zorundadırlar.
Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
Madde 8- Hasta;
tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usül ve şartlara uyulmak kaydı ile,
sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen
sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir.
Mevzuat
ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sağlık
kuruluşunu değiştirebilir. Ancak, kuruluşu değiştirmenin hayati
tehlikeye yol açıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp
ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabip tarafından aydınlatılması ve
hayati tehlike bakımından sağlık kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben
sakınca görülmemesi esastır.
Acil
vak'alar dışında, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olup da
mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını
kendileri karşılar.
Hastanın
sağlık kuruluşunda kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya bir başka
sağlık kuruluşuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15
inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kişilere açıklanır. Nakilden
önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun
görülen sağlık kuruluşuna, sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen
yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve
kesintisiz olarak verilmesi esastır.
Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
Madde 9- Hastaya
talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan
tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında
bilgi verilir.
Mevzuat
ile belirlenmiş usüllere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık
hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen
tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı
vardır.
Personeli
seçme, tabibi değiştirme ve konsültasyon isteme hakları
kullanıldığında, mevzuat ile belirlenen ücret farkı, bu hakları kullanan
hasta tarafından karşılanır.
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
Madde 10- Sağlık
kuruluşunun hizmet verme imkanlarının yetersiz veya sınırlı olması
sebebiyle sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde,
hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak
belirlenmesini istemek hakkı vardır.
Acil ve adli vak'alar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım
Madde 11- Hasta,
modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin
konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına
sahiptir.
Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz.
Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı
Madde 12- Teşhis,
tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol
açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli veya
bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de
edilemez.
Ötenazi Yasağı
Madde 13- Ötenazi yasaktır.
Tıbbi
gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından
vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil, kimsenin
hayatına son verilemez.
Tıbbi Özen Gösterilmesi
Madde 14- Personel,
hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir. Hastanın hayatını
kurtarmak veya sağlığını korumak mümkün olmadığı takdirde dahi,
ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorunludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı
Bilgilendirmenin Kapsamı
Madde 15- (Başlığı ile birlikte değişik:RG-8/5/2014-28994)
Hastaya;
a) Hastalığın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği,
b) Tıbbi müdahalenin kim tarafından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi,
c)
Diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin getireceği fayda ve
riskler ile hastanın sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri,
ç) Muhtemel komplikasyonları,
d) Reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskleri,
e) Kullanılacak ilaçların önemli özellikleri,
f) Sağlığı için kritik olan yaşam tarzı önerileri,
g) Gerektiğinde aynı konuda tıbbî yardıma nasıl ulaşabileceği,
hususlarında bilgi verilir.
Kayıtları İnceleme
Madde 16- Hasta,
sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları,
doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir
ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile
doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.
Kayıtların Düzeltilmesini İsteme
Madde 17- Hasta;
sağlık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik,
belirsiz ve hatalı tıbbi ve şahsi bilgilerin tamamlanmasını,
açıklanmasını, düzeltilmesini ve nihai sağlık durumu ve şahsi durumuna
uygun hale getirilmesini isteyebilir.
Bu
hak, hastanın sağlık durumu ile ilgili raporlara itiraz ve aynı veya
başka kurum ve kuruluşlarda sağlık durumu hakkında yeni rapor
düzenlenmesini isteme haklarını da kapsar.
Bilgi Vermenin Usulü
Madde 18- (Değişik:RG-8/5/2014-28994)
Bilgi,
mümkün olduğunca sade şekilde, tereddüt ve şüpheye yer verilmeden,
hastanın sosyal ve kültürel düzeyine uygun olarak anlayabileceği şekilde
verilir.
Hasta,
tıbbi müdahaleyi gerçekleştirecek sağlık meslek mensubu tarafından
tıbbi müdahale konusunda sözlü olarak bilgilendirilir. Bilgilendirme ve
tıbbi müdahaleyi yapacak sağlık meslek mensubunun farklı olmasını
zorunlu kılan durumlarda, bu duruma ilişkin hastaya açıklama yapılmak
suretiyle bilgilendirme yeterliliğine sahip başka bir sağlık meslek
mensubu tarafından bilgilendirme yapılabilir.
Hastanın
kendisinin bilgilendirilmesi esastır. Hastanın kendisi yerine bir
başkasının bilgilendirilmesini talep etmesi halinde, bu talep kişinin
imzası ile yazılı olarak kayıt altına alınmak kaydıyla sadece
bilgilendirilmesi istenilen kişilere bilgi verilir.
Hasta, aynı şikayeti ile ilgili olarak bir başka hekimden de sağlık durumu hakkında ikinci bir görüş almayı talep edebilir.
Acil durumlar dışında, bilgilendirme hastaya makul süre tanınarak yapılır.
Bilgilendirme uygun ortamda ve hastanın mahremiyeti korunarak yapılır.
Hastanın
talebi halinde yapılacak işlemin bedeline ilişkin bilgiler sağlık
hizmet sunucusunun ilgili birimleri tarafından verilir.
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alınması Gereken haller
Madde 19- Hastanın
manevi yapısı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalığın artması
ihtimalinin bulunması ve hastalığın seyrinin ve sonucunun vahim
görülmesi hallerinde, teşhisin saklanması caizdir.
Hastaya
veya yakınlarına, hastanın sağlık durumu hakkında bilgi verilip
verilmemesi, yukarıdaki fıkrada belirtilen şartlar çerçevesinde
tabibinin takdirine bağlıdır.
Tedavisi
olmayan bir teşhis, ancak bir tabip tarafından ve tam bir ihtiyat
içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastanın aksi
yönde bir talebinin bulunmaması veya açıklanacağı şahsın önceden
belirlenmemesi halinde, böyle bir teşhis ailesine bildirilir.
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Madde 20- (Değişik:RG-8/5/2014-28994)
İlgili
mevzuat hükümleri ve/veya yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin
gerektirdiği haller dışında; kişi, sağlık durumu hakkında kendisinin,
yakınlarının ya da hiç kimsenin bilgilendirilmemesini talep edebilir. Bu
durumda kişinin kararı yazılı olarak alınır. Hasta, bilgi verilmemesi
talebini istediği zaman değiştirebilir ve bilgi verilmesini talep
edebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hasta Haklarının Korunması
Mahremiyete Saygı Gösterilmesi
Madde 21- Hastanın,
mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Hasta mahremiyetinin
korunmasını açıkça talep de edebilir. Her türlü tıbbi müdahale, hastanın
mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edilir.
Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı;
a) Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,
b)
Muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren
diğer işlemlerin makul bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini,
c) Tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini,
d) Tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin, tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını,
e) Hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini,
f) Sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını, kapsar.
Ölüm olayı, mahremiyetin bozulması hakkını vermez.
Eğitim
verilen sağlık kurum ve kuruluşlarında, hastanın tedavisi ile doğrudan
ilgili olmayanların tıbbi müdahale sırasında bulunması gerekli ise;
önceden veya tedavi sırasında bunun için hastanın ayrıca rızası alınır.
Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama
Madde 22- Kanunda
gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve
verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz.
Bir
suç işlediği veya buna iştirak ettiği şüphesi altında bulunan kişinin
işlediği suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya mağdurun vücudunda
olduğu düşünülen hallerde; bu delillerin ortaya çıkarılması için
sanığın veya mağdurun tıbbi ameliyeye tabi tutulması, hakimin kararına
bağlıdır.
Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcısının talebi üzerine yapılabilir.
Bilgilerin Gizli Tutulması
Madde 23- Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz.
Kişinin
rızasına dayansa bile, kişilik haklarından bütünüyle vazgeçilmesi, bu
hakların başkalarına devri veya aşırı şekilde sınırlanması neticesini
doğuran hallerde bilginin açıklanması, bunları açıklayanın hukuki
sorumluluğunu kaldırmaz.
Hukuki
ve ahlaki yönden geçerli ve haklı bir sebebe dayanmaksızın hastaya
zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifşa edilmesi, personelin ve diğer
kimselerin hukuki ve cezai sorumluluğunu da gerektirir.
Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
Hastanın Rızası ve İzin
Madde 24- (Değişik:RG-8/5/2014-28994)
Tıbbi
müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise
velisinden veya vasisinden izin alınır. Hastanın, velisinin veya
vasisinin olmadığı veya hazır bulunamadığı veya hastanın ifade gücünün
olmadığı hallerde, bu şart aranmaz.
Kanuni
temsilcinin rızasının yeterli olduğu hallerde dahi, anlatılanları
anlayabilecekleri ölçüde, küçük veya kısıtlı olan hastanın dinlenmesi
suretiyle mümkün olduğu kadar bilgilendirme sürecine ve tedavisi ile
ilgili alınacak kararlara katılımı sağlanır.
Sağlık
kurum ve kuruluşları tarafından engellilerin durumuna uygun
bilgilendirme yapılmasına ve rıza alınmasına yönelik gerekli tedbirler
alınır.
Kanuni
temsilci tarafından rıza verilmeyen hallerde, müdahalede bulunmak
tıbben gerekli ise, velayet ve vesayet altındaki hastaya tıbbi
müdahalede bulunulabilmesi; Türk Medeni Kanununun 346 ncı ve 487 inci
maddeleri uyarınca mahkeme kararına bağlıdır.
Tıbbi
müdahale sırasında isteğini açıklayabilecek durumda bulunmayan bir
hastanın, tıbbî müdahale ile ilgili olarak önceden açıklamış olduğu
istekleri göz önüne alınır.
Yeterliğin
zaman zaman kaybedildiği tekrarlayıcı hastalıklarda, hastadan yeterliği
olduğu dönemde onu kaybettiği dönemlere ilişkin yapılacak tıbbi
müdahale için rıza vermesi istenebilir.
Hastanın
rızasının alınamadığı hayati tehlikesinin bulunduğu ve bilincinin
kapalı olduğu acil durumlar ile hastanın bir organının kaybına veya
fonksiyonunu ifa edemez hale gelmesine yol açacak durumun varlığı
halinde, hastaya tıbbi müdahalede bulunmak rızaya bağlı değildir. Bu
durumda hastaya gerekli tıbbi müdahale yapılarak durum kayıt altına
alınır. Ancak bu durumda, mümkünse hastanın orada bulunan yakını veya
kanuni temsilcisi; mümkün olmadığı takdirde de tıbbi müdahale sonrasında
hastanın yakını veya kanuni temsilcisi bilgilendirilir. Ancak hastanın
bilinci açıldıktan sonraki tıbbi müdahaleler için hastanın yeterliği ve
ifade edebilme gücüne bağlı olarak rıza işlemlerine başvurulur.
Sağlık
kurum ve kuruluşlarında yatarak tedavisi tamamlanan hastaya, genel
sağlık durumu, ilaçları, kontrol tarihleri diyet ve sonrasında neler
yapması gerektiği gibi bilgileri içeren taburcu sonrası tedavi planı
sağlık meslek mensubu tarafından sözel olarak anlatılır. Daha sonra bu
tedavi planının yer aldığı epikrizin bir nüshası hastaya verilir.
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 25- Kanunen
zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların
sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması
planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını
istemek hakkına sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamasından doğacak
sonuçların hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakınlarına
anlatılması ve bunu gösteren yazılı belge alınması gerekir.
Bu hakkın kullanılması, hastanın sağlık kuruluşuna tekrar müracaatında hasta aleyhine kullanılamaz.
Rıza Formu
Madde 26- (Başlığı ile birlikte değişik:RG-8/5/2014-28994)
Mevzuatta
öngörülen durumlar ile uyuşmazlığa mahal vermesi tıbben muhtemel
görülen tıbbi müdahaleler için sağlık kurum ve kuruluşunca 15 inci
maddedeki bilgileri içeren rıza formu hazırlanır. Rıza formunda yer alan
bilgiler; sözlü olarak hastaya aktarılarak rıza formu hastaya veya
kanuni temsilcisine imzalatılır. Rıza formu iki nüsha olarak imza altına
alınır ve bir nüshası hastanın dosyasına konulur, diğeri ise hastaya
veya kanuni temsilcisine verilir. Acil durumlarda tıbbi müdahalenin
hasta tarafından kabul edilmemesi durumunda, bu beyan imzalı olarak
alınır, imzadan imtina etmesi halinde durum tutanak altına alınır. Rıza
formu bilgilendirmeyi yapan ve tıbbi müdahaleyi gerçekleştirecek sağlık
meslek mensubu tarafından imzalanır. Verilen bilgilerin doğruluğundan
ilgili sağlık meslek mensubu sorumludur. Rıza formları arşiv mevzuatına
uygun olarak muhafaza edilir.
Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması
Madde 27- Klinik
veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi
metodlarının hastaya fayda vermeyeceğinin sabit olması ve daha evvel
deney hayvanları üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle
faydalı tesirlerinin anlaşılması ve hastanın rızasının bulunması
şartları birlikte mevcut olduğunda, bilinen klasik tedavi metodları
yerine başka bir tedavi usulü uygulanabilir. Ayrıca, bilinen klasik
tedavi metodu dışındaki bir metodun uygulanabilmesi için, hastaya
faydalı olacağının ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden
daha elverişsiz sonuç vermeyeceğinin muhtemel olması da şarttır.
Evvelce
tecrübe edilmemiş bir tıbbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar
vermeyeceğinin ve hastayı kurtaracağının mutlak olarak öngörülmesi
halinde yapılabilir.
Altıncı Bölüm'de yer alan hükümler saklıdır.
Rızanın Şekli ve Geçerliliği
Madde 28- Mevzuatın öngördüğü istisnalar dışında, rıza herhangi bir şekle bağlı değildir.
Hukuka ve ahlaka aykırı olarak alınan rıza hükümsüzdür ve bu şekilde alınan rızaya dayanılarak müdahalede bulunulamaz.
Organ ve Doku Alınmasında Rıza
Madde 29- 18
yaşından küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz. Bu
şartları tamam olanlardan teşhis, tedavi ve bilimsel amaçlar ile organ
veya doku alınması, 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve
Nakli Hakkında Kanun'un 6 ncı maddesinde öngörülen yazılı şekil şartına
tabidir. Ölüden organ ve doku alınma şartı ve cesetlerin bilimsel
araştırma için muhafazası hususunda 2238 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi
hükümleri saklıdır.
Aile Planlanması Hizmetleri ve Gebeliğin Sona Erdirilmesi
Madde 30- İlgilinin
rızası mevcut olsun veya olmasın, Bakanlık tarafından tespit edilmiş
olanlar dışındaki ilaç ve araçlar aile planlaması hizmetlerinde
kullanılamaz.
Gebeliğin sona erdirilmesi, 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ile öngörülen şartlara tabidir.
Sterilizasyon ve gebeliğin sona erdirilmesi hallerinde, hastanın rızası ile evli ise eşinin de rızası gereklidir.
Rızanın Kapsamı ve Aranmayacağı Haller
Madde 31- (Başlığı ile birlikte değişik:RG-8/5/2014-28994)
Rıza
alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu
ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır.
Hastanın verdiği rıza, tıbbi müdahalenin gerektirdiği sürecin devamı olan ve zorunlu sayılabilecek rutin işlemleri de kapsar.
Tıbbi müdahale, hasta tarafından verilen rızanın sınırları içerisinde olması gerekir.
Hastaya
tıbbi müdahalede bulunulurken yapılan işlemin genişletilmesi gereği
doğduğunda müdahale genişletilmediği takdirde hastanın bir organının
kaybına veya fonksiyonunu ifa edemez hale gelmesine yol açabilecek tıbbi
zaruret hâlinde rıza aranmaksızın tıbbi müdahale genişletilebilir.
ALTINCI BÖLÜM
Tıbbi Araştırmalar
Tıbbi Araştırmalarda Rıza
Madde 32- Hiç
kimse; Bakanlığın izni ve kendi rızası bulunmaksızın, tecrübe,
araştırma veya eğitim amaçlı hiçbir tıbbi müdahale konusu yapılamaz.
Tıbbi
araştırmalardan beklenen tıbbi fayda ve toplum menfaati, üzerinde
araştırma yapılmasına rıza gösteren gönüllünün hayatından ve vücut
bütünlüğünün korunmasından üstün tutulamaz.
Tıbbi
araştırmalar, sadece, mevzuata göre araştırmada bulunmayan yetkili ve
yeterli tıbbi bilgi ve tecrübeyi haiz olan personel tarafından, mevzuat
ile belirlenmiş bulunan yerlerde yürütülür.
Gönüllünün tıbbi araştırmaya rıza göstermiş olması, bu araştırmada görev alan personelin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Gönüllünün Korunması ve Bilgilendirilmesi
Madde 33- Araştırmalarda,
gönüllünün sağlığına ve diğer kişilik haklarına zarar verilmemesi için
gereken bütün tedbirler alınır. Araştırmanın gönüllüye vereceği muhtemel
zararlar önceden tespit edilemediği takdirde; gönüllü, rızası bulunsa
dahi, araştırma konusu yapılamaz.
Gönüllü;
araştırmanın maksadı, usulü, muhtemel faydaları ve zararları ve
araştırmaya iştirak etmekten vazgeçebileceği ve araştırmanın her
safhasında başlangıçta verdiği rızayı geri alabileceği hususlarında,
önceden yeterince bilgilendirilir.
Rıza Alınmasının Usülü ve Şekli
Madde 34- Tıbbi
araştırma hakkında yeterince bilgilendirilmiş olan gönüllünün rızasının
maddi veya manevi hiçbir baskı altında olmaksızın, tamamen serbest
iradesine dayanılarak alınmasına azami ihtimam gösterilir.
Tıbbi araştırmalarda rıza yazılı şekil şartına tabidir.
Küçüklerin ve Mümeyyiz Olmayanların Durumu
Madde 35- Reşit
ve mümeyyiz olmayanlara, kendilerine faydası olmadan, sırf tıbbi
araştırma amacı güden tıbbi müdahaleler hiçbir surette tatbik edilemez.
Faydaları bulunması şartı ile reşit ve mümeyyiz olmayanlar üzerinde
tıbbi araştırma yapılması, velilerinin veya vasilerinin rızasına
bağlıdır.
Kanuni temsilci tarafından muvafakat verilmeyen hallerde, 24 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.
İlaç ve Terkiplerin Araştırma Amacıyla Kullanımı
Madde 36- Özel
mevzuatına göre izin veya ruhsat alınmış olsa dahi, sırf tıbbi
araştırma amacı ile hasta üzerinde kendi rızası ve Bakanlığın izni
bulunmaksızın hiçbir ilaç ve terkip kullanılamaz.
İlaç
ve terkiplerin tıbbi araştırmada kullanımı, 29/11/1993 tarihli ve 21480
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İlaç Araştırmaları Hakkında
Yönetmelik hükümlerine tabidir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Haklar
Güvenliğin Sağlanması
Madde 37- Herkesin, sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır.
Bütün
sağlık kurum ve kuruluşları, hastaların ve ziyaretçi ve refakatçi gibi
yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve sağlanması için
gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Tutuklu ve hükümlerin sağlık kurum ve kuruluşlarında muhafazaları ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklıdır.
Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
Madde 38- Sağlık
kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini
serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alınır.
Kurum
hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, başkalarını rahatsız
etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen tıbbi tedaviye hiç bir
şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile hastalara dini telkinde
bulunmak ve onları manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde,
dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için,
sağlık kurum ve kuruluşlarında uygun zaman ve mekan belirlenir.
İfadeye
muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan agoni
halindeki hastalar için de, talep şartı aranmaksızın, dini inançlarına
uygun olan din görevlisi çağrılır.
Bu
hakların nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak
tedbirler, sağlık kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren
mevzuatta ayrıca düzenlenir.
İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret
Madde 39- Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.
Sağlık
hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve
ziyaretçilere güleryüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile
ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak
zorundadır.
Sağlık
hizmetlerinin her safhasında, hastalara, onların bedeni ve ruhi
durumları dikkate alınarak, hangi işlemin neden ve nasıl yapıldığı,
yapılacağı ve bekletilmeleri sözkonusu ise, bekletilmenin sebepleri
hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir.
Sağlık
kurum ve kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır gereken her türlü
hijyenik şartların sağlanması, gürültünün ve rahatsız edici diğer bütün
etkenlerin bertaraf edilmesi esastır. Gerektiğinde, bu hususlar hasta
tarafından talep konusu yapılabilir.
Hasta
ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usul
ve esaslara uygun olarak ve hastaların huzur ve sükunlarını bozacak fiil
ve tutumlara sebebiyet vermeyecek şekilde gerçekleştirilir ve bu konuda
gereken tedbirler alınır.
Refakatçi Bulundurma
Madde 40- Muayene
ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; mevzuatın ve kurum
imkanlarının elverdiği ve hastanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde,
tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine bağlı olarak, refakatçi
bulundurulması istenebilir.
Bu
hakkın nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler,
sağlık kurum ve kuruluşunun çalışma usül ve esaslarını gösteren
mevzuata ayrıca düzenlenir.
Hizmetin Sağlık Kurum ve Kuruluşu Dışında Verilmesi
Madde 41- Hastalar, aşağıdaki hallerde sağlık hizmetlerinden bulundukları yerlerde de faydalanabilirler:
a) Koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesinde,
b) Tıbbi sebeplerden dolayı sağlık kuruluşuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde,
c) Tabii afetler gibi olağanüstü hallerde.
Hizmetin sağlık kuruluşu dışında verilmesi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından ayrıca düzenlenir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yolları
Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı
Madde 42- Hastanın
ve hasta ile ilgili bulunanların, hasta haklarının ihlali halinde,
mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır.
Hastanın Uyması Gereken Kurallar
Madde 42/A – (Ek:RG-8/5/2014-28994)
Hasta sağlık hizmeti alırken aşağıdaki kurallara uyar:
a)
Başvurduğu sağlık kurum ve kuruluşunun kural ve uygulamalarına uygun
davranır ve katılımcı bir yaklaşımla teşhis ve tedavi ekibinin bir
parçası olduğu bilinciyle hareket eder.
b)
Yakınmalarını, daha önce geçirdiği hastalıkları, gördüğü tedavileri ve
tıbbi müdahaleleri, eğer varsa halen kullandığı ilaçları ve sağlığıyla
ilgili bilgileri mümkün olduğunca eksiksiz ve doğru olarak verir.
c) Hekim tarafından belirlenen sürelerde kontrole gelmeli ve tedavisinin gidişatı hakkında geri bildirimlerde bulunur.
ç) Randevu tarih ve saatine uyar ve değişiklikleri ilgili yere bildirir.
d) İlgili mevzuata göre öncelik tanınan hastalar ile diğer hastaların ve personelin haklarına saygı gösterir.
e) Personele sözlü ve fiziki saldırıya yönelik davranışlarda bulunmaz.
f) Haklarının ihlal edildiğini düşündüğünde veya sorun yaşadığında hasta iletişim birimine başvurur.
Hasta İletişim Birimleri, Hasta Hakları Kurulları, Sertifikalı Eğitim
Madde 42/B – (Ek:RG-8/5/2014-28994)
Hasta hakları uygulamalarının yürütülmesi amacıyla sağlık kurum ve kuruluşları bünyesinde hasta iletişim birimleri oluşturulur.
İl
sağlık müdürlüğü; üniversite hastaneleri, askeri hastaneler ve özel
sağlık kurum ve kuruluşları, kamu hastaneleri, ağız diş sağlığı
merkezleri, aile sağlığı merkezleri ve toplum sağlığı merkezlerinden
gelen başvuruları değerlendirmek, karara bağlamak, öneri sunmak ve
düzeltici işlemleri belirlemek üzere Hasta Hakları Kurulu oluşturur.
Kurul, başkan dahil aşağıdaki üyelerden oluşur. İl sağlık müdürü veya müdürlük temsilcisi Kurulun başkanıdır.
Diğer
üyeler şunlardır: şikayet edilen personelin varsa bir işyeri sendika
temsilcisi, şikayet edilen personelin görev yaptığı kurumun ildeki üst
yöneticisi tarafından görevlendirilen bir kurum temsilcisi (üniversite
rektörlüğü, Halk Sağlığı Müdürlüğü, Kamu Hastaneleri Birliği Genel
Sekreterliği), özel sağlık kuruluşlarında ise kuruluşun üst yöneticisi
tarafından belirlenen bir temsilci, hasta hakları derneklerinden yoksa
tüketici derneklerinden bir temsilci, valilikçe görevlendirilen bir
vatandaş.
Birden
fazla hasta hakları derneğinin veya tüketici derneğinin başvurması
durumunda, dernek temsilcisi il sağlık müdürlüğünce kura yoluyla
belirlenir.
İl sağlık müdürlüğü ihtiyaç halinde birden fazla kurul oluşturabilir.
Bu
Yönetmelik kapsamında yapılacak sertifikalı eğitimler 4/2/2014 tarihli
ve 28903 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sağlık Bakanlığı Sertifikalı
Eğitim Yönetmeliği hükümlerine tabidir.
Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları
Madde 42/C – (Ek:RG-8/5/2014-28994)
Kurulun görevleri ile çalışma usul ve esasları şunlardır;
a) Kurul, sağlık kurum ve kuruluşu tarafından yerinde çözülemeyen yazılı ve/veya elektronik başvuruları değerlendirir.
b)
Hasta hakları uygulamalarına veya etik ilkelere aykırı davranış
sebebiyle kurul tarafından verilen ihlal kararları, ilgili sağlık kurum
ve kuruluşuna ve ilgili personele yazılı olarak tebliğ edilir. Son altı
ay içerisinde ikiden fazla hak ihlali kararı verilen sağlık meslek
mensubu hakkındaki dosya 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı
Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 23 üncü maddesinin
yedinci fıkrasının (b) bendi hükmüne göre Sağlık Meslekleri Kuruluna
gönderilir.
c)
Kurul, gerek görürse hasta hakları ihlaline sebep olabilecek
uygulamaları inceler ve hasta haklarının geliştirilmesi için öneri ve
düzeltici işlem belirlenmesine karar verir. Sağlık kurum ve kuruluşu
belirlenen süre içinde gerekli önlemleri alır, girişimlerde bulunur ve
yapılan işlem hakkında kurulu bilgilendirir.
ç) Kurul en geç on beş günde bir toplanır. Sekretarya hizmetleri il sağlık müdürlüğü hasta hakları koordinatörlüğünce yürütülür.
d) Kurul, başvurunun kurula ulaştığı tarihten itibaren otuz gün içerisinde başvuru hakkında karar verir.
e)
Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve toplantıya
katılan üyelerin salt çoğunluğu ile karar alır. Karara itirazı olan
üyelerin karşı oy gerekçeleri, kararın altına özet olarak yazılır.
f) Kararlar, üyeler tarafından imzalanarak dosyalanır. Kararlar ilgili sağlık kurum ve kuruluşu ile başvurana bildirilir.
g)
Hasta iletişim birimine yapılan başvurular ve kurulda görüşülen
dosyalar gizlidir, hiçbir şekilde üçüncü kişilere bilgi verilemez. Bilgi
ve dosyalar resmi olarak talep edilmesi kaydıyla idari soruşturma yapan
incelemeciye ya da adli mercilere gizliliğe riayet edilerek verilir.
Kurul üyeleri gizliliğe riayet etmekle yükümlüdür.
ğ) Kurul gerek gördüğünde ilgilileri kurula davet edebilir.
h)
Sivil toplum temsilcisi ve sendika temsilcisi olan üyelerin görev
süresi takvim yılıdır. Komisyon üyelerinin görev süresi iki yıldır.
Süresi dolan üyeler tekrar görevlendirilebilir. Kurul toplantılarına
mazeretsiz olarak üst üste üç defa katılmayan üyenin üyeliği sona erer
ve bu kişiler üç yıl süreyle yeniden üye olarak seçilemez. Herhangi bir
sebeple boşalan üyelik için kalan süreyi tamamlamak üzere yeni üye
seçilir.
ı) Tıbbi hata iddialarına ilişkin başvurular kurul tarafından değerlendirilmez.
İl
sağlık müdürlüğünce bu Yönetmelik uygulamalarına aykırı davranışı
tespit edilen kurul üyelerinin üyeliğine son verilir ve bunlar beş yıl
süreyle yeniden üye olarak seçilemez.
Hasta
hakları kurulu kararlarının özeti, şikayet edilen kişi isimlerine yer
verilmeksizin il sağlık müdürlüğünün internet sayfasında duyurulur.
Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Sorumluluğu
Madde 43- Hasta
haklarının ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kuruluş
aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat
davası açılabilir.
Ancak, aleyhine dava açılacak merciin kamu kurum ve kuruluşu olması halinde;
a)
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 12 nci maddesine göre;
hakkın bir idari işlem dolayısı ile ihlal edilmesi halinde ilgililer,
doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını
birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın
karara bağlanması üzerine dava açma süresi içerisinde tam yargı davası
açabilirler.
b)
Aynı Kanun'un 13 üncü maddesi uyarınca, zarar verici eylemin
öğrenildiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde maddi ve manevi
tazminat olarak istenilen tazminat miktarı ayrı ayrı gösterilerek
idareye müracaat edilmesi ve talebin açıkça veya zımnen reddi halinde
kanuni süresi içinde idari yargı mercilerinde dava açılması gerekir.
Devlet Memuru veya Diğer Kamu Görevlisi Personelin Sorumluluğu
Madde 44- Bu
Yönetmelik'te gösterilmiş olan hasta haklarının fiilen kullanılmasına
mani olan veya bu hakları başka şekilde ihlal eden personelin, cezai,
mali ve inzibati sorumluluklarının tamamı veya bunlardan bir kısmı
doğabilir.
Birinci
fıkrada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna göre,
personeli istihdam eden kurum ve kuruluş tarafından personel hakkında
uygulanacak idari tedbir ve müeyyideler saklıdır.
Kamu Personelinin Sorumluluğunu Tespit Usulü
Madde 45- Kamu
kurum ve kuruluşlarında görevli personelin, hasta haklarını ihlal eden
fiil ve halleri, şikayet halinde veya idarece kendiliğinden tespit
edildiğinde, hadisenin takibi, soruşturulması ve gerekir ise müeyyideye
bağlanması için doğrudan valiliklerce veyahut Bakanlık veya personelin
görevli olduğu kurumlar tarafından müfettiş veya muhakkik
görevlendirilir.
Kamu Personeli Hakkındaki Müeyyideler
Madde 46- Hasta
haklarının Devlet memuru veya diğer kamu görevlisi personel tarafından
ve görevleri sırasında herhangi bir şekilde ihlali halinde uygulanacak
müeyyideler aşağıda gösterilmiştir:
a)
Kamu görevlisi olan personelin fiilinin niteliğine göre, soruşturmacı
tarafından hakkında disiplin cezası teklif edilmiş ise, mevzuatın
öngördüğü disiplin cezaları yetkili amir veya kurullarca usulüne göre
takdir edilir.
b)
Hak ihlali aynı zamanda ceza hukukuna göre suç teşkil ettiği takdirde,
memur olan personel hakkında, Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu
Muvakkat hükümlerine göre yapılan soruşturma sonucunda lüzum-u muhakeme
kararı verilir ise, dosya cumhuriyet başsavcılığı'na gönderilerek ceza
davası açılması ve böylece personel hakkında fiiline uygun bulunan cezai
müeyyidenin tatbiki sağlanır.
c)
Anayasa'nın 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrası, 129 uncu maddesinin
beşinci fıkrası ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 13 üncü
maddesi ve ilgili diğer mevzuat uyarınca, memurların ve diğer kamu
görevlilerinin hukuki sorumluluğu doğrudan doğruya memur aleyhine
açılacak dava yolu ile gerçekleştirilemez. Dava, 43 üncü maddede
gösterilen usule göre, ancak idare aleyhine açılabilir. Bu personelin
hukuki sorumluluğunun doğması, idare aleyhine açılacak dava neticesinde
tazmin kararı verilmesine bağlıdır.
Kamu
görevlisi personelin verdiği zarar, mahkeme kararı üzerine idare
tarafından tazmin edildikten sonra, müsebbibi olan sorumlu personele
rücu edilir.
d)
Kamu görevlisi personelin mesleklerini resmi görevleri dışında serbest
olarak icra etmekte iken işledikleri fiillerden dolayı haklarında 47 nci
maddeye göre işlem yapılır.
Kamu Görevlisi Olmayan Personelin Sorumluluğu
Madde 47- Hasta
haklarının Devlet memuru veya diğer kamu görevlisi olmayan personel
tarafından herhangi bir şekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler
aşağıda gösterilmiştir:
a)
Kamu görevlisi olmayan personel; hakları ihlal edilen hastanın doğrudan
vaki olacak şikayeti üzerine veya bu fiillerin başka şekilde tespiti
halinde Bakanlık veya başka kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan
bildirim üzerine, bunların özel kanunlara göre kurulmuş olan kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları haysiyet divanlarınca disiplin
cezaları ile cezalandırılabilir.
b)
Kamu görevlisi olmayan personelin hasta haklarını ihlallerinden doğan
hukuki sorumlulukları, genel hükümlere göre doğrudan doğruya kendilerine
veya bunları çalıştıran kurum ve kuruluşlara karşı veya hem kendilerine
ve hem de çalıştıranlara karşı birlikte dava açılarak ileri
sürülebilir.
c)
Kamu görevlisi olmayan personel hakkında, ceza hukukuna göre suç teşkil
eden fiilleri sebebiyle cezai müeyyideler tatbik edilmesi, genel
hükümlere göre doğrudan doğruya cumhuriyet savcılıklarına yapılacak
ihbar veya şikayet yoluyla gerçekleştirilebilir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Son Hükümler
Kurum ve Kuruluş Yetkililerinin Görevi
Madde 48- Sağlık
kurum ve kuruluşlarının yetkilileri; bu Yönetmelik'te ve diğer
mevzuatta belirtilen hasta haklarının lafzına ve ruhuna uygun olarak
kullanılabilmesine yardımcı olmak amacı ile bu Yönetmelik'te gösterilen
"hasta hakları"nı bir liste, tabela veya broşür haline getirerek,
bunları sağlık kurum ve kuruluşunun, hastalar, personel ve ziyaretçiler
tarafından kolayca ulaşılıp okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da
dahil olmak üzere, gereken bütün tedbirleri almakla mükellef ve
yetkilidir.
Saklı Olan Hükümler
Madde 49- Milli
güvenliğin, kamu düzeninin, kamu yararının, genel ahlakın ve genel
sağlığın korunması maksatları ve kanun hükümleri ile getirilen özel
düzenlemeler ve sınırlamalar saklıdır.
Geçiş Hükmü
GEÇİÇİ MADDE 1 – (Ek:RG-8/5/2014-28994)
Sağlık
kurum ve kuruluşları bünyesinde bulunan hasta hakları birimleri, en geç
üç ay içerisinde hasta iletişim birimine dönüştürülür. Bünyesinde hasta
iletişim birimi bulunmayan sağlık kurum ve kuruluşları en geç altı ay
içerisinde bu birimi kurar.
İl
sağlık müdürlüğü bünyesinde hasta hakları kurulu oluşturuluncaya kadar
mevcut hasta hakları kurulları görevine devam eder. Bu maddenin yayımı
tarihinden itibaren en geç altı ay içerisinde il sağlık müdürlüğünce
kurul oluşturulur. İl sağlık müdürlüğü bünyesinde kurul oluşturulduğu
tarihte mevcut hasta hakları kurulu ve üyelerinin görevi sona erer.
Yürürlük
Madde 50- Bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 51- Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.